 Jednym z najważniejszych elementów współczesnej demokracji jest obywatelskość. Oznacza ona umiejętność korzystania z istniejących swobód i praw bez naruszania dobra ogółu, na rozumieniu zależności między dobrem jednostki a dobrem wspólnoty oraz przede wszystkim na chęci do działania na rzecz tej wspólnoty. Obywatelskość powinna być nieodłączną częścią naszej tożsamości polityczno-kulturowej. We współczesnym świecie obywatelskość staje się jedną z form patriotyzmu, ponieważ poprzez różne formy działania możemy przyczynić się nie tylko dla dobra kraju i współobywateli, ale też do rozwoju małych społeczności lokalnych. Postawa ta wymaga jednak od nas sporego wysiłku w postaci aktywności, najczęściej niezarobkowego działania i poświęcenia własnego czasu. Co daje w zamian? A to zależy już od naszych potrzeb. Większości osób aktywnych daje tylko lub aż – osobistą satysfakcję, podziw, szacunek czy wdzięczność innych.
Uczniowie klasy 2lc, pod kierunkiem p. Agnieszki Gątarczyk, postanowili przyjrzeć się naszej lokalnej aktywności i zrealizowali projekt „Radzyńskie społeczeństwo obywatelskie”. Postanowili sprawdzić, czy powszechne przekonanie, że w „Radzyniu nic się nie dzieje” jest prawdziwe. Przedmiotem naszego zainteresowania stały się przede wszystkim stowarzyszenia, gdyż to właśnie te formy zrzeszają ludzi aktywnych i bezinteresownych i są w stanie zaspakajać potrzeby małych grup społecznych. Stowarzyszenia są społeczną szkołą życia, gdzie ludzie uczą się prawdziwej demokracji, samorządu i wolności. Naród stowarzyszeń to naród wolny a demokracja rozwija się w zależności od rozwoju życia stowarzyszeń, na gruncie stworzonym przez nie. Społeczeństwo bez stowarzyszeń nie jest zdolne do posiadania wolności politycznej, gdyż jest społeczeństwem niewolników i panów. A jak jest w Radzyniu?
Za podstawę naszego badania przyjęliśmy analizę ilości organizacji istniejących w naszym mieście, ich celów i osiągnięć. Uczniowie pracując w grupach zebrali informacje na ten temat korzystając z danych udostępnionych nam przez Wydział Spraw Obywatelskich i Zarządzania Kryzysowego Starostwa Powiatowego w Radzyniu, za co bardzo dziękujemy Panu Staroście, z danych Krajowego Rejestru Sądowego oraz z szerokiej gamy stron internetowych. Efekty naszej pracy prezentujemy szerokiemu gronu odbiorców, by upowszechnić wiedzę o naszych radzyńskich organizacjach.
Z danych Starostwa Powiatowego na dzień 31 grudnia 2013 r. wynika, że w powiecie radzyńskim istniało 70 stowarzyszeń rejestrowych, 4 stowarzyszenia zwykłe, 55 klubów sportowych, głównie szkolnych oraz 64 jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej. Organizacje te posiadają swoje siedziby na terenie naszego powiatu.
Według tego wykazu w samym Radzyniu Podlaskim istnieją 24 stowarzyszenia rejestrowe o charakterze społecznym i kulturalnym, 3 sportowe, 1 stowarzyszenie zwykłe i 22 kluby sportowe. Internetowe poszukiwania przyniosły nam wiedzę tylko o części organizacji, ponieważ nie wszystkie posiadają swoje strony. Trudno też było wyśledzić informacje o nich na lokalnych portalach społecznościowych lub w lokalnej prasie. Poszukiwania te przyniosły za to informacje o innych organizacjach, które w Radzyniu funkcjonują jako oddziały organizacji ogólnopolskich lub ruchów społecznych, które powstały stosunkowo niedawno.
Radzyńskie organizacje można podzielić na kilka kategorii:
I. Oddziały organizacji ogólnopolskich zarejestrowane w Radzyniu:
1. Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze Oddział w Radzyniu Podlaskim
2. Oddział Powiatowy Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Radzyniu Podlaskim
3. Uczniowski Klub Tenisa Stołowego „Alfa” przy Lubelskim Okręgowym Związku Tenisa Stołowego w Lublinie
II. Stowarzyszenia rejestrowe założone przez mieszkańców Radzynia (w nawiasie data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, który prowadzi elektroniczny rejestr od 2001 r.):
1. Radzyńskie Towarzystwo Muzyczne im. Karola Lipińskiego w Radzyniu Podlaskim (2001)
2. Radzyńskie Towarzystwo Regionalne (2001)
3. Stowarzyszenie Koła Gospodyń Miejskich (2001)
4. Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych „Carpe diem” (2001)
5. Radzyńskie Stowarzyszenie Przedsiębiorców (2001)
6. Stowarzyszenie Klub Abstynenta „Iskierka” (2001)
7. Stowarzyszenie na Rzecz Edukacji Zdrowotnej „Żyj zdrowo” (2001)
8. Radzyński Klub Jeździecki (2001)
9. Stowarzyszenie Klub Abstynenta „Stop” (2001)
10. Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych (2004)
11. Stowarzyszenie Sympatyków „Orlęta-Spomlek” (2004)
12. Uczniowski Klub Tenisa Stołowego „Alfa” w Radzyniu Podlaskim przy Lubelskim Okręgowym (2004)
13. Stowarzyszenie Partnerstwo Aktywnych w Powiecie Radzyńskim P AKT (2004)
14. Stowarzyszenie Demokracji 6 Plus (2004)
15. Stowarzyszenie „DLA ŻYCIA” (2005)
16. Stowarzyszenie „RADZYŃ” (2007)
17. „Nauka i Rozwój” w Radzyniu Podlaskim (2007)
18. Stowarzyszenie Klub Seniora „Przyjaźń” (2007)
19. „STUK-PUK” Radzyńskie Stowarzyszenie dla Kultury (2008)
20. Stowarzyszenie Przyjaciół Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego im. Z. Sękowskiej „RAZEM” (2010)
21. Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Edukacyjnych przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II w Radzyniu Podlaskim (2010)
22. Stowarzyszenie Osób Współuzależnionych i Doświadczających Przemocy w Rodzinie „NADZIEJA” (2010)
23. Towarzystwo Nauki i Kultury „LIBRA” (2011)
24. Radzyńskie Stowarzyszenie Kawaleryjskie im. rtm. Wincentego Zawadzkiego (2012)
25. Radzyńskie Stowarzyszenie Na Rzecz Zwierząt „ Podaj Łapę” (2012)
26. Radzyńskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych „Ósmy Kolor Tęczy” (2012)
27. Społeczny Komitet Rewaloryzacji Zespołu Pałacowo-Parkowego i Staromieścia (2013)
III. Stowarzyszenia zwykłe:
1. Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Klub Seniora „Kormoran”
IV. Organizacje Pożytku Publicznego (OPP), na działalność których można przekazać 1% swoich dochodów, a które znajdują się wśród wymienionych wyżej:
1. Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych
2. Uczniowski Klub Tenisa Stołowego „Alfa” w Radzyniu Podlaskim przy Lubelskim Okręgowym Związku Tenisa Stołowego w Lublinie
3. Radzyńskie Towarzystwo Muzyczne im. Karola Lipińskiego w Radzyniu Podlaskim
4. Stowarzyszenie Przyjaciół Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego im. Zofii Sękowskiej w Radzyniu Podlaskim „RAZEM”
V. Ruchy społeczne, inicjatywy społeczne oddolne lub organizacje będące częścią ogólnopolskich, nie figurujące w powiatowym wykazie stowarzyszeń, m. in.:
1. Inspektorat WiN Radzyń Podlaski
2. Projekt 21-300
3. Rowerowy Radzyń
4. Radzyń Biega
5. Ruch Narodowy Radzyń Podlaski
6. Konfraternia Kozirynek
7. Klub Fotograficzny „Klatka”
8. Grupa Twórcza Motycz
9. ONR Radzyń Podlaski
10. Lokalna Grupa Działania „Zapiecek”
11. Radzyńska Kraina Serdeczności
12. Radzyń Wyklęty
13. Klub Republikański
Czy na podstawie liczby organizacji oraz ich osiągnięć, prezentowanych poniżej, możemy stwierdzić, że mieszkańcy Radzynia Podlaskiego są aktywnym społeczeństwem obywatelskim? Sama liczba organizacji jest imponująca. Rok 2001 jako rok rejestracji w KRS świadczy o tym, że istniały już wcześniej. Jednak często trudno znaleźć o nich informacje w Internecie, który stał się powszechnym, łatwym i nieodzownym elementem komunikacji. Nie musi to świadczyć o tym, że nie są aktywne, a jedynie o tym, że nie upubliczniają swoich osiągnięć. Stowarzyszenia młodsze oraz te otwarte na technologie informacyjne, wręcz chwalą się swoimi sukcesami i chcą być dostrzeżone w środowisku lokalnym. Są aktywne, kreatywne i angażują w swoje przedsięwzięcia nie tylko swoich członków, ale starają się włączyć do działania szersze grono mieszkańców. Jednak pytanie - czy mieszkańcy chętnie uczestniczą w tych przedsięwzięciach? – pozostaje otwarte. Często też działalność naszych stowarzyszeń jest znana w całym regionie a nawet w Polsce, a niestety nie jest znana samym Radzyniakom.
Podsumowując nasz projekt stwierdzamy, że obywatelskość w Radzyniu staje się postawą coraz bardziej powszechną, społeczne zaangażowanie wielu osób przynosi pozytywne i ciekawe rezultaty. Dzięki aktywności stowarzyszeń i innych organizacji z całą pewnością nie możemy twierdzić, że w Radzyniu nic się nie dzieje. Współczesna demokracja wręcz wymaga zaangażowania społecznego od nas, bo tylko ono może decydować o jakości naszego życia.
Zainteresowanym tematyką społeczeństwa obywatelskiego polecamy Portal Organizacji Pozarządowych - http://www.ngo.pl, a w nim:
1. „Współpraca w obszarze kultury w województwie lubelskim”, Stowarzyszenie Klon/Jawor, 2013 - http://civicpedia.ngo.pl/wiadomosc/914929.html
2. „Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych 2012”, Stowarzyszenie Klon/Jawor - http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/898396.html
Autorzy projektu - uczniowie klasy 2lc: Adamowicz Krystian, Brzozowski Michał, Chodyczko Ewelina, Grabowiec Żaneta, Grodzicka Kinga, Gulewska Magdalena, Gurtat Krystian, Karwowska Łucja, Kozieł Sandra, Latkowski Damian, Litwiniuk Dominika, Majcher Sylwia, Mazur Karolina, Melnik Karolina, Niewęgłowska Aleksandra, Niewęgłowska Anna, Rychlik Paweł, Stefaniak Jarosław, Zalewski Mateusz, Zemła Daniel, Zień Karolina.
Opiekun: Agnieszka Gątarczyk
Bibliografia:
1. Zaufanie społeczne jako nowoczesna forma patriotyzmu i obywatelskości - http://biuletyn.kuratorium.krakow.pl/pliki/Zaufanie_spoleczne.pdf
2. http://www.krs-online.com.pl/radzyn-podlaski-miasto-14935.html
3. E. Abramowski, Braterstwo, solidarność, współdziałanie, Łódź 2012 - http://soo.org.pl/doc/e-book/abramowski-braterstwo-solidarnosc-wspoldzialanie.pdf |
