Spotkanie z dr Joanną Kowalik
Autor: Joanna Wysokińska, Monika Truba (1la)   
19.02.2012.

ImageDnia 16 stycznia 2012 roku w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Radzyniu Podlaskim  gościliśmy  dr Joannę Kowalik - pracownika Archiwum Państwowego w Radzyniu Podlaskim. Pani doktor spotkała się z 1 i 2 klasą o profilu humanistycznym. Zaprezentowała  fragmenty   swojej pracy doktorskiej pt. „Dobra ziemskie. Radzyń Szlubowskich w XIX i XX wieku.” Dowiedzieliśmy się wielu ciekawych faktów na temat właścicieli naszego miasta i okolic i historii najbliższego regionu.

W latach osiemdziesiątych XVII w. dobra radzyńskie, określane mianem starostwo radzyńskie, przeszły w ręce Stanisława Antoniego Szczuki jako wieczysta dzierżawa. Po jego śmierci, w 1710 r., majątek odziedziczyła  wnuczka Marianna Kątska, córka Wiktorii Szczuczanki i Jana Stanisława Kątskiego. Poślubiła ona Eustachego Potockiego herbu Pilawa, który wielkim nakładem kosztów przekształcił pałac w jedną z największych rezydencji magnackich na terenie Korony. Właściciele Radzynia byli ludźmi światłym. Odebrali staranne domowe wykształcenie, uzupełniane w trakcie licznych wojaży zagranicznych. Czytali postępowe gazety, synów kształcili w Collegium Nobilium, w pałacu zgromadzili  kolekcję obrazów i bogaty księgozbiór.  Marianna  Potocka tłumaczyła dzieła Moliera.

Dwaj synowie: Ignacy i Stanisław Kostka – przeszli do historii jako działacze polityczni i społeczni. Ignacy dostrzegał potrzebę zakładania  szkół elementarnych, był  działaczem  Komisji Edukacji Narodowej. Wspólnie z żoną Aleksandrą z Lubomirskich, właścicielką Wilanowa, utworzyli  tam pierwsze na ziemiach polskich muzeum i udostępnili  je zwiedzającym. Stanisław Kostka Potocki zaangażowany był w tworzenie Konstytucji III Maja.Jarmark. 1916
Jan Eryk Potocki, kolejny właściciel  Radzynia, był przyjacielem Kościuszki i  obrońcą Konstytucji III Maja. Własnym sumptem wystawił oddział woskowy, który walczył pod Racławicami.
Po licytacji dobra radzyńskie trafiły na krótko w ręce Anny z Zamoyskich Sapieżyny i książąt Czartoryskich. W pałacu od roku 1818 mieściła się szkoła elementarna  Adam Jerzy Czartoryski, rosyjski  minister spraw zagranicznych , poparł powstanie listopadowe .  Groziła mu za to  konfiskata dóbr. Teściowa, Anna Sapieżyna , uratowała majątek sprzedając go Szlubowskim a za uzyskane pieniądze kupiono Hotel Lambert, który stał się ważnym ośrodkiem  polskiej emigracji. .
W 1834 r. tutejsze włości stały się własnością Antoniego Korwin Szlubowskiego. Bronisław Szlubowski, ostatni właściciel Radzynia, w 1920 r. przekazał pałac na rzecz Skarbu Państwa, a sam rezydował w pałacyku zwanym Gubernią, w Kozimrynku.
To tylko niektóre fakty z prezentowanych podczas dwugodzinnego wykładu, połączonego z prezentacja zdjęć i materiałów archiwalnych. My, uczniowie klas 1la i 2 la dowiedzieliśmy się wiele o historii naszej ziemi.. Z pewnością spotkanie z tak zacnym gościem na długo pozostanie w naszej pamięci .
Praca  „Dobra ziemskie Radzyń Szlubowskich w XIX i XX wieku.”stanie się na pewno ważnym źródłem wiedzy o historii  regionu.

Autorzy  pragną serdecznie podziękować  w imieniu  uczestników  Pani Joannie Kowalik za przybycie i Pani Jolancie Bilskiej za zorganizowanie spotkania.
 
« poprzedni artykuł   następny artykuł »